Czemu nie poszukujecie żywej świętości, która dać może życie wieczne?
(mistrz Eckhart)
W ubiegłym roku prezentowałem czytelnikom Ziemi Lubańskiej* najcenniejsze, zachowane do dziś zabytki sztuki sakralnej, będące w posiadaniu klasztoru św. Marii Magdaleny od Pokuty w Lubaniu. W jednym z artykułów poświęconych lubańskiemu złotnictwu przedstawiłem też niezwykłej urody lokalne sprzęty kultowe znajdujące się w zbiorach zagranicznych, z najcenniejszym gotyckim krzyżem relikwiarzowym, tzw. pacyfikałem.** Historyczne naczynia kultu religijnego do przechowywania relikwii, zwane relikwiarzami posiada również parafia pw. Świętej Trójcy w Lubaniu. Kult relikwii w chrześcijaństwie ma swą długą i burzliwą historię. Swymi korzeniami sięga pierwszych wieków naszej ery, gdy czczono groby męczenników. Niezaprzeczalne świadectwa kultu relikwii pochodzą z IV wieku. Wtedy też zaczęto pozyskiwać relikwie męczenników i świętych. Nad ich grobami budowano okazałe bazyliki, świątynie dedykowane pochowanym w nich świętym. Niektóre trwają do dziś, jak rzymskie bazyliki Św. Piotra czy Św. Pawła za Murami. Ceniono nie tylko relikwie męczenników. Gdy w 324 roku cesarzowa Helena odnalazła w Palestynie pozostałości Krzyża Chrystusowego, nastąpił trwający do dziś kult relikwii tego Krzyża. Wyjątkowo cenne były też przedmioty związane z Męką i Śmiercią Jezusa (całun dziś zwany Turyńskim, tunika Jezusa, chusta św. Weroniki, kolce korony cierniowej, gwoździe). W VII wieku zaczął się zwyczaj obnoszenia relikwii w rozlicznych procesjach. Synody lokalne porządkowały kult relikwii i ustanawiały prawodawstwo dotyczące świętych. Kanonizacja polegała na uroczystej ekshumacji, przeniesieniu szczątków i wystawieniu ich w ołtarzu w celu oddania czci. W późniejszych wiekach wydobywano relikwie z ołtarzowego ukrycia i umieszczano w ozdobnych relikwiarzach. Relikwiarze przybierały najrozmaitsze formy: architektonicznej wieży, kopuły, wazy, monstrancji, ręki a nawet głowy. W X wieku pojawiły się jako relikwiarze figury przedstawiające świętego. Coraz częściej wystawiano je na widok publiczny w najrozmaitszej postaci. Budowano dla nich wystawne ołtarze i kaplice. Niestety pełną kontrolę nad autentycznością relikwii chrześcijaństwo utraciło dość wcześnie. Liczne translacje i kawałkowanie ciał stały się przyczyną niepewności. Relikwie były obiektem handlu, wymiany, czy podarunku. Dopuszczano się też kradzieży relikwii, a nawet ich fałszowania czy profanowania (takiego jak odgryzania ich kawałków w czasie całowania). Instytucjonalny Kościół powoli, ale konsekwentnie odrzucał wszystkie wynaturzenia kultu relikwii. Usunięto wielu wątpliwych świętych, tym samym likwidując kult ich relikwii. Sam kult relikwii został zastąpiony rozbudowaniem innych form kultowych, jak kult Marii, kult Eucharystii, kult obrazów, czy kult Serca Jezusowego. Oficjalnie Kościół rzymskokatolicki nie wyrzekł się kultu relikwii i nie pozbył się ich. Nowy katechizm Kościoła jednak już o nim jednak nie wspomina. Kościół Świętej Trójcy w Lubaniu posiada w swoich zasobach trzy barokowe relikwiarze. Są one starsze niż sam kościół i zapewne stanowiły początkowo wyposażenie dawnego kościoła parafialnego Świętej Trójcy, po którym zachowała się jedynie wieża dzwonnicza na placu Lompy. Część najcenniejszych zabytków sztuki sakralnej z tego kościoła (uratowanych z pożaru świątyni w 1760 roku i przechowanych w klasztorze SS. Magdalenek od Pokuty w Lubaniu) trafiło po roku 1861 do nowego Domu Bożego. Bezcenny relikwiarz Krzyża Świętego wysadzany szlachetnymi kamieniami stanowi chlubę kościoła Świętej Trójcy (fot. 1). Równie cenne są też dwa barokowe relikwiarze z relikwiami świętych (fot 2 i 3). Pierwszy z nich (fot. 4) zawiera relikwie świętych męczenników: Optatusa, Kajusza, Merkurego, Sewera, Pawła, Magnusa, Antoniego i Waleriana. W drugim relikwiarzu (fot. 5) umieszczono relikwie świętych męczenników: Piotra, Pawła, Kaliksta, Klemensa, Krescencjusza, Zenona, Urszuli Dziewicy oraz świętej Heleny Wdowy***. Pozyskanie doczesnych szczątków tych świętych kosztowało zapewne majątek. Na taki wydatek mógł sobie pozwolić w tych czasach jedynie klasztor SS. Magdalenek. Zainteresowanych tematem zapraszam do nabywania jubileuszowego kalendarza parafialnego****, w którym zamieszczono m.in. wspaniałe zdjęcia lubańskich relikwiarzy autorstwa znanego fotografika Wiesława Schabowskiego (fot. 6).
Z dnia: 2010-12-15, Przypisany do: Nr 24(407)