W czasie I wojny światowej, aby zapobiec drożyźnie i spekulacji na ogołoconym z towarów rynku, ustalono ceny maksymalne żywności i wdrożono system racjonowania żywności za pomocą kartek. W wyniku wprowadzenia blokady morskiej Niemiec, sytuacja gospodarcza w tym kraju była szczególnie zła, brakowało dosłownie wszystkiego. W Niemczech kartki na chleb pojawiły się już w 1915 roku i wprowadzone zostały przez władze większych miast. Mieszkańcy wsi i małych miasteczek musieli radzić sobie jednak sami. W następnym roku wojny wprowadzono reglamentację masła, cukru, mięsa i mydła. W kolejnych latach wydzielano już prawie wszystko. Dorosły otrzymywał tygodniowo 1,6 kg marnej jakości chleba, 2,5 kg ziemniaków, 250 gram mięsa, 180 gram cukru oraz pół jajka. Dramatyczna sytuacja zapanowała w drugiej fazie wojny, po roku 1917. Przydziały kartkowe, choć nędzne, nie były realizowane z braku towarów. Szalała spekulacja, dochodziło do rozruchów głodowych tłumionych przez wojsko. Z tego okresu pochodzi kartka żywnościowa na 5 (skreślone 7) funtów kartofli, wydana przez lubańskie starostwo (ważna od 29 lipca do 4 sierpnia 1918 roku) – fot. 1. Po zakończeniu wojny ogromny deficyt budżetowy Niemiec pokrywano drukiem pieniędzy, czego skutkiem była katastrofalna inflacja. Panowało ogromne bezrobocie, brakowało żywności i innych artykułów. Galopująca inflacja w latach 1921-1923 dezorganizowała życie w całych Niemczech. Ceny artykułów przemysłowych liczono w tysiącach, później w milionach, a następnie w bilionach. Pół kilograma chleba kosztowało np. w marcu 1923 roku 195 marek, w sierpniu 474 tys., a przez wrzesień cena wzrosła z 13 milionów do 580 milionów marek. W grudniu 1 kg masła kosztował 2250 miliardów tego środka płatniczego(2 biliony 250 miliardów). Rząd próbując opanować trudną sytuację wprowadził również reglamentację. System kartkowy objął, tak jak podczas wojny, wszystkie artykuły pierwszej potrzeby. Z początkowego okresu powojennej inflacji pochodzą cztery kolejne kartki żywnościowe, wydane w 1921 roku przez lubański magistrat: 3 na nabycie (po 50 gram) masła i jedna na zakup 750 gram mąki – fot. 2. Podczas II wojny światowej Niemcy wprowadziły ponownie bardzo surowy program racjonowania żywności. Obrót rynkowy artykułami spożywczymi podlegał ścisłej kontroli, a przemyt towarów rolno-spożywczych karano nawet śmiercią. W moich zbiorach posiadam bardzo wiele kart żywnościowych z tamtych lat (niektóre są nawet pełne – nie zrealizowane) – tzw. Reichskarte, wydanych w latach 1940-1941 przez władze Leśnej (niem. Marklissa). Są to imienne bloczki kartkowe na nabycie marmolady, sera, masła, margaryny i oleju, ukryte przez ich właściciela na strychu jednego z leśniańskich budynków – fot. 3 i 4. Bardzo ciekawe są też kartki żywnościowe – Lebensmittelkarte - emitowane przez władze polskie w dopiero co przyłączonym do Polski Lubaniu (na kartkach występuje nazwa miasta Luban – Lauban). Wydawano je ludności niemieckiej z datą ważności od 25 czerwca do 22 lipca 1945 roku. (fot. 5).
Z dnia: 2011-07-06, Przypisany do: Nr 13(420)